Muallif: Sulaymonova, Shahnoza Nodirovna

Annotatsiya: Maqola ijtimoiy-falsafiy tafakkur tarixining dolzarb masalalaridan biri buyuk mutafakkirlar Abu Nasr Forobiy va Abu Ali Ibn Miskavayhlarning axloqiy qarashlarini qiyosiy tahlil qilishga bag‘ishlanadi. Forobiy va Miskavayhning falsafiy ta’limotlari asosida mashshoyiyun oqimining O‘rta asr Musulmon Sharqi ahloqshunosligida tutgan o‘rni tahlil qilinadi. X-XI asrning yirik mutafakkirlari Abu Nasr Forobiy va Abu Ali Ahmad ibn Muhammad Yoqub ibn Miskavayh, o‘zlarining falsafiy qarashlari va ta’limoti bilan ilm-fanda hamda islom falsafiy tafakkuri tarixida yorqin iz qoldirganligi hamda Forobiy “Ikkinchi muallim” (“Muallim us-saniy”) nomi bilan, Miskavayh esa “Uchinchi muallim” (“Muallim us-salis”) nomi bilan mashhurligi, bu yuksak unvonlar ularning musulmon arab falsafasiga qo‘shgan hissasiga berilgan bahoning yaqqol namunasi ekanligi keltiriladi. Shuningdek, Forobiy va Ibn Miskavayhning axloqiy qarashlari yunon falsafasidan ta’sirlanganligi uchun ham o‘xshash sifatga ega ekanligi aytiladi. Forobiy va Ibn Miskavayh esa yunon mutafakkirlarining jamiyat va ijtimoiy axloq to‘g‘risidagi ta’limotlarini islomiy nuqtai nazardan qayta ishlaganliklari, ularning baxt-saodat haqidagi qarashlari aql va ilmga asoslanib, ruhiyatning moddiyatdan ustun qo‘yishi jihati ham o‘zaro mos kelishi faylasuflar asarlaridan keltirilgan iqtiboslar bilan dalillanadi. Forobiyning axloqiy qarashlari tom ma’noda Miskavayhning axloqiy qarashlariga ta’sir o‘tkazganligini yoritishga harakat qilinadi.

Kalit so'zlar: Abu Nasr Forobiy, Ibn Miskavayh, “Musiqa kitobi”, mashshoiyyunlik, yangi aflotunchilik, “Al-fuzul asg‘ar”, “Metafizika”, “Tahzibul-axloq”, “Kitab at-Tahora”, “Tathirul-A’roq”, amaliy axloq, go‘zal xulq, axloqiy komilik, baxt-saodat, johiliyat, aql va e’tiqod, adolat.