Muallif: Uysal, İdris Nebi

Annotatsiya: Kutadgu bilig [KB] turk-islom sivilizatsiyasining eng muhim asarlaridan biridir. KB — masnaviy boʻlib, odamlarning bir-biriga va davlatga qanday munosabatda boʻlishlari, shuningdek, ideal davlat boshqaruvini allegorik tarzda tasvirlaydi. 6645 baytdan iborat bu asar bugungi kungacha ilm-fan olamida asosan tili va adabiy xususiyatlariga ko‘ra o‘rganilib, tadqiq etilgan. Biroq, ushbu matnda ko'plab fanlar uchun manba bo'lib xizmat qilishi mumkin bo'lgan materiallar mavjud. Balasagunlu Yusuf deyarli har bir bobda e’tibor qaratgan mavzulardan biri nutqning ahamiyati va kuchidir. Shoir kitob boshida til haqida alohida sarlavha ochgan; bu yerda tilning fazilatlari, nutqning nozik jihatlari haqida gapiradi. Har biri aforizmga arziydigan so‘zlardan tashkil topgan bu qism o‘ttiz baytdan iborat [162-191]. Keyingi satrlarda [955-1044] bu mavzuga qaytgan shoir birinchi bo‘limda ifodalaganlarini Kunto‘g‘di va Aytoldi dialogi orqali kengaytirdi. Ilm, aql, axloq kabi asosiy tushunchalar so‘z bilan birga tilga olingan bu satrlarda Yusuf Xos Hojip kitobxonlarga har bir davrning og‘zaki izhori bo‘la oladigan maslahatlar berdi. Keyinchalik ko'p odamlarda, xususan, Yuknekli Edip Ahmet va Yunus Emreda uchragan bu xabarlarning birinchi manbai turk adabiyotida KB. Shoirning o‘zidan oldin yashab o‘tgan faylasuflar singari dastlab til, ya’ni so‘z bilan qiziqib, bu holatni butun matnga yoyishi asarning ham falsafiy matn ekanligini ko‘rsatdi.

Kalit so'zlar: Qutadgu bilig, nutq, manifest.

Jurnaldagi sahifalar: 101 - 107