05.12.2022
235
HINDISTON SIVILIZATSIYASINING MALAYZIYA MAMLAKATIGA (HAYOTIGA) TA’SIRI

Muallif: Bekkulov, Erkin Raimovich

Annotatsiya: Ko’pchilik insonlar Janubi-sharqiy Osiyo, hususan Malay arxipilagida Xitoyning ta’siri katta deb o’ylashi mumkin, ammo Hindistonning ta’siri yetarli darajada barcha sohalarda ta’sir ko’rsatgan. Janubi-sharqiy Osiyo hindlarning madaniy ta'sirida bo'lgan, miloddan avvalgi 290 yillarda boshlanib, XV asrga qadar, hind-buddistlar ta'sirini mahalliy siyosat o'zlashtirgan. Hindiston janubi-sharqiy qirg'oqlari orqali Birma, Tailand, Indoneziya, Malay yarimoroli, Filippin, Kambodja va Champa kabi davlatlar bilan savdo, madaniy va siyosiy aloqalarni o'rnatgan. Bu Indosferada Janubi-Sharqiy Osiyoni hindiylashtirishga va Sanskritatsiyaga olib keldi. Janubiy Hindiston savdogarlari, avantyuristlari, o'qituvchilari va ruhoniylari taxminan 1500 yilgacha Janubi-Sharqiy Osiyoda hukmronlik ta'sirini saqlab qolishdi. Hinduizm va buddizm bu davlatlarga Hindistondan tarqalib ketgan va ko'p asrlar davomida u erda o'zaro bag'rikenglik bilan yashagan. Oxir oqibat materik shtatlari asosan buddistlarga aylandi. Malayziyalik hind guruhlarning aksariyati etnik Tamil hindulardir. Guruh kelib chiqishi hindu yoki janubiy osiyolik bo'lgan mahalliy malayziyaliklar deb belgilangan. Bugungi kunda ular Malayziyada malaylar va xitoylardan keyin uchinchi o'rinni egallaydilar. Ularning aksariyati Britaniya mustamlakasi paytida Hindistondan Malayziyaga ko'chib kelganlarning avlodlari. Malayziyaga hind sivilizatsiyasining kirib kelishi haqiqatdan ham Malayziyada xalqning turmush tarzi va madaniyati uchun yangi maqomni olib keldi. Natijada, Malayziyada xalq hayotida madaniyatlarning aralashuvi mavjud bo’ldi. Shubhasiz bu sivilizatsiya rivojlanishining ta'lim, iqtisodiy, madaniy, adabiy va ijtimoiy jihatlaridagi hissasi va ta'sirini ko’rsatdi.

Kalit so'zlar: Sivilizatsiya, hinduizm, buddizm, moxsa, nirvana, sanskrit, Devaraja, Nusantara, san’at, adabiyot, urf – odat, ta’lim, Ashoka.

Jurnaldagi sahifalar: 537 - 552

Yuklab olish